آیین رمضان از آسیا تا آفریقا

ایین سنتی ماه رمضان همپای تمامی اعیاد و و آداب سنتی در جهان ماهیت فرهنگی به خود گرفته

است.در هر گوشه ای از جهان که مسمانی هست ماه رمضان در ظرف فرهنگ بومی آن منطقه قرار می گیرد و آن چنان با سنتهای محلی خو می گیرد که به سختی می توان ماه رمضان را تنها یک مراسم دینی دانست.سنتهای روزه داری در تلفیق با فرهنگ و سنتهای اجتماعی در هر جامعه ای شکلی خاص به خود گرفته است. بطوریکه آداب روزداری به جزئی از نشانه های مردمشناسی یک ملت تبدیل شده است. این آداب خوراکیهای گوناگون و مراسمهای مختلفی از افطار تا سحر را شامل می شود.این گزارش با جستجو در میان خبرهایی که در رسانه های جهان پیرامون ماه رمضان منتشر شده گوشه هایی از مردمشناسی آیین رمضان را به نمایش می گذارد.

صل نهم

در عرصه علم و تکنولوژیهر ساله با پدیده‌های نوینی مواجههستیم که علی‌رغم م ید بودن‌شانمضراتی را نیز به دنبال دارند. از جملهاین پدیده‌ها که امروزه اذهان عمومی رانیز به خود مشغول داشته ماهواره است. ماهواره‌های مخابراتی و ارتباطی ازجمله انواع ماهواره‌ها هستند کهاهدا خاصی را دنبال می‌کنند؛ مثلاستیلای رهنگی برای تولیدات انبوهاستعمارگران تا از این طریق به اهدا شوم خود دست یابند؛ البته ماهواره‌هامی‌توانند عامل ارتباطی مهمی برایتبادل اخبار و رویدادهای جدید و اشاعه رهنگ‌های اصیل و شناساندن ممالکبدون صر هزینه س ر باشند. مضراتسیاسی، اقتصادی- اجتماعی ، رهنگی ونظامی نیز از نتایج ماهواره‌ها است. ازتأثیرات جهانی ماهواره‌ها کاهش نقشدولت‌ها، ایجاد تغییرات رهنگی واجتماعی و ا زایش آگاهی است. برایمقابله با ماهواره می‌توان به تدابیردرون‌مرزی و برون‌مرزی دست زد. اینترنت: بستر بسیار مناسبی برایتبادل اطلاعات به شمار می‌رود. اینترنتسیستم اطلاعاتی‌ای است که نباید از آن قط به عنوان ابزار است اده کرد. اینسیستم توانایی تغییر در ا کار،ارزش‌ها، تبادل ایده‌های نو، تعاملاطلاعات و اشاعه آنها در حدی گسترده رادارد. موارد است اده اینترنت بسیارزیاد است و از آن می‌توان به عنوان یکمنبع آموزشی، سرگرمی و ت ریحی،اطلاع‌رسانی و اطلاع‌یابی است ادهکرد.

صل هشتم

در جامعه ما رهنگ ارتباطش اهی از رهنگ مکتوب رواج بیشتریدارد، لذا رادیو به دلیل انتقال سریعپیام و پوشش وسیع بر سایر رسانه‌هابرتری دارد. رادیو با توجه به خصوصیاتخاص خود در حدی بسیار راگیر بارسیاست‌گذاری رهنگی جامعه را به عهدهدارد. مزایای رادیو به قرار زیر است: وریت، کم خرج بودن، قابلیت انعطا ،تحرک، سرعت، عمومیت و اقتصادی بودن.

البته معایبی نیز به شرح زیر دارد: ازبین بردن اثر پیام، عدم تقرب و کمبودخاصیت جذب.

صنعت سینما و تلویزیون ازشگ ت‌انگیزترین پدیده‌های عصر حاضراست. ن وذ و جاذبه تلویزیون و نقش آن درآموزش، جهت‌دهی و قالب‌سازی ارزش‌هاامری انکارناپذیر است. مزایای متعدداین ابزار سب شده سیاست‌‌بازان از اینابزار برای شکل دادن ا کار و به عنوانمهم‌ترین ابزار برای تبلیغ سیاستبرون‌مرزی است اده کنند. تلویزیونیکی از قوی‌ترین عناصر زمان درشکل‌گیری ارزش‌ها، هنجارها، ر تار وروابط ردی و اجتماعی است که می‌تواندتأثیرات مثبت و من ی را القا کند.

سینما از مظاهر تمدن در هر جامعه‌ایبه شمار می‌رود و وسیله‌ای است برایهدایت در جامعه. سینما کامل‌ترین ورساترین شاخه هنر است و زبان آن تأثیر وق‌العاده‌ شدیدی دارد. سینما درانتقال پیام از کاربردهای بالقوه وبال عل دارد و در هدایت جامعه به سویارزش‌ها نقش حائز اهمیتی ای امی‌کند.

بهره‌گیری صحیح از ابزارانتقال پیام از ارکان اطلاع‌رسانیمو ق است. ویدئو به عنوان یک تکنولوژیپیشر ته در صورتی که به گونه صحیح ومطلوب مورد است اده قرار گیردمی‌تواند به عنوان ابزاری م ید درخدمت رشد و تعالی رهنگ دینی باشد.

صل هفتم

پیدایش ال با و کتابت بعد از زبانبهعنوان با اهمیت‌ترین تحول زندگی بشرمطرح است. در پرتو کتابت ت کر دچاردگرگونی شد و بر پیچیدگی آن ا زوده شد.نوشتار به عنوان مهم‌‌‌ترین ابزارارتباطی؛ گذشته و حال را به هم پیوندداده است. در حال حاضر رسانه‌هاینوشتاری به گروه‌های مختل تقسیممی‌شوند. مطبوعات، روزنامه‌ها، مجلاتو کتاب از مهم‌ترین رسانه‌های نوشتاریبه شمار می‌آیند. مطبوعات به خاطر دردسترس بودن، تنوع محتوا و مطالب طبقاتمردم را به خود جلب می‌کند. نقشانکارناپذیر مطبوعات در ایجاد و هدایتو شکل‌گیری ا کار عمومی وتأثیر‌گذاری بر تحولات اجتماعی وسیاسی جوامع امری است که امروزه موردپذیرش همگان است. بر طبق دیدگاهصاحب‌نظران اثر رسانه‌ها به سه دستهشناختی، نگرشی و ر تاری تقسیم می‌شود.

روزنامه‌ها نیز از با ن وذ‌ترینوسایل انتقال اخبار هستند و نقش مهمی درن وذ بر ا کار عمومی دارند.روزنامه‌ها این خصوصیات را دارند: وسعتخبر، دوام و تنوع، انعطا ‌پذیری،اعتبار در جامعه، پوشش وسیع وکنترل‌پذیری؛ البته کوتاهی عمر ومطالعه کوتاه نیز از معایب آن به شمارمی‌رود.

مجلات نیز از دیگر وسایلانتقال پیام‌اند و دارایتقسم‌بندی‌هایی از لحاظ منطقه تحتپوشش خود دارند. مجله‌ها با رنگ‌آمیزیو اعتقاد در نزد خوانندگان و بقا وکارایی که دارند، توجه جوانان هر جامعهرا به خود جلب کرده‌اند و محل خوبی برایانتقال ارزش‌ها به شمار می‌آیند.بزرگ‌ترین عیب مجلات در عدمانعطا ‌پذیری آن از نظر قبول آگهیاست.

کتاب‌ها در قرون گذشته قط بهعنوان وسیله و مرجع آشنایی با علم و رهنگ کاربرد داشتند ولی با گسترشمطبوعات، کتاب‌ها نیز برای مدت طولانیاصالت خود را ح ظ کردند.

صل ششم :وسایل انتقال پیام

برای برقراریارتباط در هر جامعه به تناسب نیازهایدرک شده و پیشر ت‌های به وجود آمده درطول زمان ابزار و وسایل معینی به وجودآمده است. این وسایل به سه دسته سمعی،بصری و سمعی و بصری تقسیم می‌شوند.وسایل سمعی و بصری بهترین وسیله درانتقال پیام هستتند.

سخنرانی،مطبوعات، رادیو، تلویزیون، سینما،ماهواره و اینترنت از مهم‌ترین ابزارانتقال پیام هستند.

صل پنجم

ارتقای تکنولوژی سبب کوچک شدنکره زمین و همسایگی ملل دور دست شده است.انسان موجودی اجتماعی است و پیچیدگیجوامع، پیچیدگی روابط انسان را بهدنبال دارد. در این میان رسانه‌ها نقشمؤثری در آسان کردن روابط بر عهدهدارند. وسایل و کش یات تازه با خوددنیای نو و ارزش‌های نو و در عین حالرسالت جدید را به همراه می‌آورند.وسایل ارتباط جمعی با وظای خبری وآموزشی، راهنمایی و رهبری، ت ریحی،تبلیغی، همگن‌سازی و احساس تعلقاجتماعی را بر عهده دارند

صل چهارم: اهدا انتقال پیام

قلمرو اطلاع‌رسانی ازحقیقت تا نیرنگ و ریب گسترده است. بهاعتقاد بسیاری از اندیشمندان هد ارتباطات تحت تأثیر قرار دادنارزش‌ها، ا کار، عقاید، تمایلات ور تار مردم جامعه است. حضرت امام خمینیره دو هد نهایی برای تبلیغات قائلاست:- اهدا مربوط به رد و دیگری جامعهانسانی. هد اول دور ساختن انسان ازمراحل پایین زندگی و رساندن به مدارجبالای انسانی است و دیگری اصلاح جامعه وزدودن ظلم و توحیدی کردن جامعه است.اهدا انتقال پیام در ایدئولوژی‌ها ودیدگاه‌های مختل مت اوت است ولی بهطور کلی دو دیدگاه مادی و ارزشی رادنبال می‌کند. وسایل ارتباط جمعی برهمه جنبه‌های زندگی بشر تأثیر گذار استو نتایج تأثیر آنها از جهات شخصی،سیاسی، اقتصادی، زیبایی‌شناختی واخلاقی آن‌چنان شدید است که هیچگوشه‌ای از وجود یزیکی و روحانی مارا دست نخورده به حال خود رها نمی‌کند.

یکی از آثارکلی رسانه‌ها ایجادزمینه‌های رهنگ‌پذیری است.

صل سوم: نونتبلیغات

شیوه‌هایی را که برای تحتتأثیر قرار دادن ا راد به کار می‌رود نون تبلیغات می‌نامند. این نونمت اوت هستند و کاربرد هر یک در شرایطخاصی است. هر شیوه‌ای به شرایط تبلیغبستگی دارد. برخی از این شرایط وخصوصیات سنت‌ها، آداب و رسوم، میزانآگاهی و نوع و میزان اطلاعات و معلوماتیاست که ا راد از قبل دارند. نوناطلاع‌رسانی به سه نوع تقسیم می‌شوند؛نوع اول: حیثیت که شامل نونی است کهمحتوای پیام به نحوی ارائه می‌شود کهبیانگر ارزش‌های جامعه است. نوع دوم:تحری که در آن تبلیغات سعی می‌کندچنین وانمود کند که تبلیغات نیست. درنوع سوم یعنی ناامنی با نونی سر و کارداریم که در آن تبلیغات به مردم خبرهاییرا یادآوری می‌کند که از آنگریزان‌اند.

تبلیغات بر اساس منبعبه سه دسته س ید؛ با پیام آشکار و بیپرده، خاکستری؛ رستادگان با ظرا ت ومهارت و پنهانی به انتقال پیاممی‌پردازند و سیاه؛ که پیامی دروغین وغیر واقعی دارد.

پیام‌ها بر اساس اثرنیز می‌تواند تأثیر مثبت یا من یداشته باشند.

صل دوم: انتقالپیام

انتقال پیام در عصر جدید ازبنیاد دگرگون شده و بشر شاهد پیدایشارتباطات الکترونیکی است. تبلیغاتکنونی خصلت علمی یا ته‌اند و برمشاهده دائمی گرایش‌ها وعکس‌العمل‌های ا کار عمومی متکی است.در انتقال پیام ارکان و ویژگی‌هایانتقال، اصول اطلاع‌رسانی و پیام مطرحاست. خود پیام از 4 رکن پیام رسان، محتویپیام، وسیله ارتباطی پیام و ویژگی‌هایمخاطبان تشکیل یا ته است. پیام‌رسانباید واجد اعتبار، جذابیت و مقصد روشنباشد. پیام روح تبلیغ است و در انتقال آنباید از هیجان، طرح جنبه‌های مثبت ومن ی وآثار تقدم و تأخر پیام است ادهشود. کانال ارتباطی نیز با نوع هد برقراری ارتباط و جمعیت مخاطب انتخابمی‌شود. در انتقال پیام اگر تنها آگاهکردن هد باشد وسایل ارتباط جمعیبهترین نوع کانال هستند. انتقال پیام قط با وجود مخاطب معنی پیدا می‌کند وما باید در انتقال پیام به ویژگی‌هایجنسی، میزان هوش و آگاهی و تجربه‌هایمثبت و من ی مخاطب توجه داشته باشیم.اطلاع‌رسانی از دیدگاه اسلام امریضروری است و لس ه وجودی آن به شرحزیر است:

ضرورت تبلیغ الگوهایاسلامی، مرزناپذیری جغرا یای تبلیغاتاسلام، آزاد‌اندیشی و عدالت‌جویی. درادامه بحثی پیرامون ضرورت تبلیغ ازدیدگاه دوب و کوبلر ارائه شده است.

در انتقال پیام هم‌‌چنین می‌توانازروش همراهی، انگیزش ت کر و روشالگویی، روش گام به گام، ن ی و اثبات وروش استدلالی که از بهترین روش‌ها استو سبب رشد جامعه و ارتقای سطح رهنگمی‌شود سود جست.

صل اول: ‌ارتباطات

دراین صل ارتباطات و تبلیغات ازدیدگاه‌های مختل ی تعری شده‌اند.ارتباطات به معنی منتقل کردن ارزش‌ها،عقاید و ا کار برای دیگران و سعی درنهادینه کردن آنها است. در راه انتقالپیام شناخت و ارزیابی رهنگ، آداب ورسوم و نیازهای مردم از بهترینشیوه‌های انتقال پیام است. برای شناختر تار انسان ابتدا باید ویژگی‌های ردی، اعتقادی و کری آنها را شناخت.زیرا این ویژگی‌ها نوعی آمادگی در شخصایجاد می‌کند که بر اساس آن، نسبت بهمسائل واکنش نشان می‌دهد. دنیای معاصردنیای بحران ارزش‌ها است، از یک طر رونق صنعت، تکنیک و مکتب‌های لس ی،روان‌شناختی، جامعه‌شناسی و غالب شدنروحیه اصالت سود بر آدمیان و از طر دیگر نگرش شک‌آلود یلسو ان معاصربه مبانی معر تی، همه و همه تزلزلی درذهن آدمیان جویای آرامش ا کنده است.بحرانی که تنها دور ماندن از ارزش‌هایوالای دینی آن را موجب شده است.

ارزش‌ها عبارت از احکام وداوری‌هاییاست که رد در ترجیح دادن یا ندادنموضوع‌ها یا اشیا صادر می‌کند.

امروزه قدرت‌ها برای ح ظ منا عخودبا است اده از شیوه‌های علمی در صددشناحت با ت رهنگی و ارزشی جوامعهستند و با تغییر در نگرش آنهاعکس‌العمل‌ها و واکنش‌های مطلوب خودرا در ا راد ایجاد می‌کنند. ا کارعمومی نیز بخشی از نیروی درونی و باطنییک ملت است که یکی از مهم‌ترین مسائل درامر انتقال پیام، دستیابی به شناختیروشن از ا کار عمومی است. ارتباطاتاساس تغییرات اجتماعی است و با تعلیم وتربیت ت اوت دارد. واژه تبلیغ در قرآنبسیار به کار ر ته است و خداوند ازپیامبران به عنوان مبلغان رسالات الهییاد کرده است. امام خمینی ره در توصی تبلیغ بر پایه اصول اسلامیمی‌ رماید:«تبلیغ که همان شناساندنخوبی‌ها و تشویق به انجام آن و ترسیمبدی‌ها و نشان دادن راه گریز از آن استاز اصول بسیار مهم اسلام عزیز است».

از دیدگاه اسلام می‌توان از طریقنصحوخیرخواهی، خلوص، روتنی، ر ق ونرمش، صبر و استقامت پیام خود را بهدیگران انتقال داد.

بررسی شیوه‌های بهینه انتقالارزش‌های دفاع‌ مقدس به نسل جوان

مجری طرح:جواد منزه

همکاران اصلی طرح: جعفرطالبیان‌شریف، عفت فراحتی

بنیادحفظ آثار و نشر ارزش‌‌های دفاع مقدس،1382 قرن بیستم به عصر ارتباطات وکامپیوتر نام‌گذاری شده است. غرب با بهکارگیری این ن‌آوری به خانه‌هان وذ کرد و اعتقادات و ارزش‌هایی راکه مانند دژ محکم است و شخصیت ا راد درآن پرورش می‌یا ت تهدید کرد. مسئلهجهانی شدن نیز از دغدغه‌هایی است کهصاحب‌نظران را به ت کر واداشته است؛زیرا جهانی شدن بر سرنوشت همه رهنگ‌ها اثر می‌‌گذارد. به هر حالما ناچار به رویارویی با چنین مسئله‌ایهستیم و باید در مقابل آن به تأملدرباره رصت‌ها و تهدیدهای آنها بپردازیم وکنش مناسب با آن را برنامه‌ریزی کنیم.مقابله کارآمد و م ید در صحنهارتباطات مستلزم شناخت همه‌جانبهابزارها، امکانات و نیز شیوه‌هایمقابله با آن است. امروزه علاوه برتدابیری که برای ح ظ امنیت ملی صورتمی‌گیرد، بحث درباره ماهیت ارتباطاتمدرن و میزان و تأثیر کارایی آن درپیشبرد اهدا و انتقال ارزش‌ها امریبس حیاتی است. زیرا برخی از رسانه‌هابرای شکست دادن و رهبری کردن ملت‌ها،ارزش‌ها، عقاید و احساسات آنان را هد گر ته‌‌اند. رهنگ و ارزش‌هایمعنویدژ حیاتی یک ملت است. اگر دروازه‌هایاین دژ بر روی بیگانگان باز شود و بهتصر معیارها و هنجارهای دیگراندرآید، آن ملت خودآگاه یا ناخودآگاهپاسدار منا ع مهاجمان پنهان رهنگیمی‌شود. این واقعیت مسلمی است که از دلحوادثی تاریخی و از عمق تجربیات مستمربشری به ظهور رسیده است. این کار از طریقابزارهای کارآمد تکنولوژی مدرنارتباطیو شیوه‌های علمی انتقال می‌یابد ومهم‌ترین دستاویزی که از این طریقمی‌تواند مورد تهاجم قرار بگیرد،ارزش‌ها، اعتقادات، ایمان ودین‌باوری ملت‌ها است.

طرح وق باهمکاری بنیاد ح ظ آثار و نشر ارزش‌هاید اع مقدس خراسان در 10 صل گردآوریشده است.