فقر اقتصادى و فرهنگى
والدین وجود و حضور کودک را مانعى براى خوشگذارنى و تفریح خود مى دانند و به همین علت پدر مسوولیت آموزش و تربیت فرزند را به گردن مادر مى اندازد و مادر نیز این مسوولیت را متوجه پدر مى داند.
طرد کودک از سوى والدین همیشه یک حرکت آگاهانه نیست بلکه والدین به فرزند خود اظهار محبت نمى کنند و بدین صورت بین خود و فرزندشان فاصله اى ایجاد مى کنند که هر روز این فاصله بیشتر مى شود.
ب) گاهى نیز والدین انتظارات عجیب و خارق العاده اى از کودک دارند که چون کودک قادر به برآوردن این انتظارات نیست مورد محبت و تایید قرار نمى گیرد و بعبارت دیگر طرد مى شود. در واقع این برخورد از یک بینش کمال طلبى مطلق منشا مى گیرد که والدین فرزند خود را با استانداردهایى که فقط در مخیله خود دارند مقایسه مى کنند.
همانطور که قبلا اشاره شد در این بینش والدین کودک را بعنوان یک شخصیت مورد لطف و تایید قرار نمى دهند بلکه تنها چشم به موفقیتهاى او دارند. این بینش محکوم به یاس و شکست است و منجر به سرگردانى و تحیر طفل مى شود.
ج) چنان که متذکر شدیم و نمونه اى را نیز ذکر نمودیم پشتیبانى مستمر و حمایت افراطى نیز یکى از علل مهمى است که تعادل روانى کودک را به مخاطره مى اندازد. در این خانواده ممکن است مادر دچار اضطراب و هیجان باشد و هر لحظه در انتظار حادثه و اتفاقى باشد و به همین لحاظ کودک را بطور افراطى مورد حمایت قرار مى دهد. ممکن است قبلا فرزندى را بعلت بیمارى یا سانحه از دست داده باشند و حالا در قبال آن موضوع احساس گناه دارند و خود را سرزنش مى کنند و به عنوان جبران این کودک را مورد حمایت بیش از حد قرار مى دهند.
معمولا در اکثر خانواده ها فرزند اول و فرزند آخر بیش از دیگر فرزندان مورد توجه است و در این میان فرزند آخر بسیار وابسته و لوس بار مىآید زیرا علاوه بر والدین, خواهر و برادر او نیز از او بصورت افراطى حمایت مى کنند و ناآگاهانه او را ترسو و وابسته بار مىآورند. او در آینده اعتماد به نفس نخواهد داشت چون چندین سلیقه در رشد و تربیت و آموزش او نقش ایفا مى کنند و شخصیت روانى کودک را شدیدا آسیب پذیر مى نمایند. کودکى که از سوى پدر طرد مى شود و مادر نیز بواسطه مشغله خانه و یا عدم آگاهى و افراط در محبت از عهده شناخت و تربیت نیازهاى روانى کودک برنیاید دخالتهاى خودسرانه و اعمال روشهاى خودخواهانه خواهر و برادر گریبانگیر طفل مى شود; بنابراین والدین موظفند با کسب آگاهیهاى لازم آماده پرورش جسم و روان فرزند خود شوند و صلاحیت لازم را در این خصوص کسب نمایند و از فرزندان دیگر خود توقع انجام این مسوولیت خطیر را نداشته باشند و اجازه ندهند آنها که هنوز تجربه و آگاهى و صلاحیت لازم را پیدا نکرده اند در رابطه تربیت شخصیت کودک دخالت نمایند.
آنچه در قالب این نمونه مورد نظر است:
الف) طرد کودک ممکن است بدلایل مختلفى صورت گیرد:
کودک, ناخواسته بوده است و یکى یا هر دو نفر والدین آمادگى پذیرش او را نداشته اند.
تعداد فرزندان زیاد یا به اندازه کافى باشد که نتیجتا علاقه اى به فرزند جدید ندارند.
کودک نتیجه یک ازدواج ناموفق و ناهنجار باشد.
کودک بعنوان وسیله اى براى تحکیم ازدواج ناسازگار باشد اما این ناسازگارى و کدورت بین والدین بعد از تولد کودک نیز ادامه یابد و کودک از طرف هر دو یا یکى از والدین طرد شود.
چه کسانى صلاحیت تربیت و آموزش کودکان را دارند؟
جهت روشن شدن اهمیت مطلب بناچار نمونه اى از برخورد خانواده با کودک را متذکر مى شویم. على کودک چهار ساله اى است که از ضریب هوشى خوبى برخوردار است. پدر حال و حوصله تربیت فرزندش را ندارد و گاهى نسبت به شیطنت کودکانه على واکنش نامناسبى دارد و به على پرخاش مى کند و اگر از کار روزانه خسته شده باشد و یا وسایلش (میز و صندلى ـ کتاب و...) توسط على یا سایرین جابجا شده باشد به اعضاى خانواده ناسزا مى گوید و یا بعضى مواقع که به ندرت خلق پدر خوب است و به اصطلاح خوش خلق شده و طبع شوخش گل مى کند با استفاده از کلمات نامناسب نسبت به على ابراز محبت مى کند و این تنها آموزش و تربیتى است که از ناحیه پدر به على مى رسد! و یا اگر موارد مثبتى هم وجود داشته باشد تحت الشعاع این موضوع قرار خواهد گرفت.
وقتى پدر در صحنه تربیت و آموزش فرزندش حضور فعال و سازنده نداشته باشد مادر سعى مى کند این خلا را پر نماید اما مادر ناخواسته به تمام خواسته هاى على جواب مثبت مى دهد. عواطف مادرانه و عشق و علاقه زیادش به على باعث مى شود که على بتدریج شخصیت خودخواه و خودپسندى پیدا نماید چرا که هیچ کس موارد مثبت و منفى على را ارزیابى نمى کند و او از یک آزادى مطلق برخوردار است.
مادر نیز به دلیل خانه دارى و مشغله زیاد, پخت وپز و لباس شستن و... نیز از عهده کار على بر نمىآید و خواهر و برادر على وارد صحنه تربیت و آموزش على مى شوند. آنها نیز که خود نیازمند آموزش و تربیت هستند ناآگاهانه رفتار و افکار و ذهنیات خود را به على منتقل مى کنند و دو خطر مهم شخصیت على را تهدید مى کند. آنها نیز یا در ابراز محبت افراط مى کنند و یا در آموزش ناآگاهانه دچار اشتباه مى شوند و دوست دارند هرچه مى دانند هرچه مى خواهند به على هم یاد بدهند بدون اینکه نیازهاى واقعى روانى او را درک کنند و چون خودشان محصول همین خانواده هستند خود نیز به نوعى دچار اختلال شخصیت بوده و این اختلال را به على نیز منتقل مى نمایند و یا ممکن است على را مورد اذیت و آزار قرار دهند که این هم داراى عوارض ناخوشایندى بر شخصیت روانى کودک مى گذارد.
على که مى توانست داراى یک شخصیت روحى روانى متعادل باشد اینک تبدیل به یک عنصر لجوج ـ لوس و خودخواه شده است اگر حرکات و رفتارهاى نامناسب او مورد سوال قرار بگیرد براى خانواده امرى غیر منتظره است چرا که آنها تمام رفتارهاى او را مورد تایید قرار داده اند و حالا تحمل این را ندارند که نحوه برخورد آنها مورد انتقاد قرار بگیرد. در واقع این خانواده دچار نوعى اختلال اجتماعى و روانى مى باشد.
بهداشت روانى کودک
قسمت چهارم
دکتر آذر آذرى ـ دکتر حسین برهانى
آنچه در نوشتار قبل از نظر شما گذشت یک بحث زیربنایى و اساسى در سالم سازى جسم و روان جامعه بود. راه رسیدن به این نعمت الهى بسیار آسان است و همه آحاد جامعه در هموار کردن مسیر و نیل به مقصود نقش بسزایى دارند اما نقش مدیران جامعه در زمینه برنامه ریزى و سازماندهى و جهت دار کردن اذهان و رفتارها حرف اول را مى زند. در ادامه گفتار قبل به اینجا رسیدیم که والدین بایستى رفتارهاى مثبت فرزندان خود را مورد محبت و تایید قرار دهند و براى رشد شخصیت اجتماعى و بهداشتى به آنها آموزش دهند و آنها را بواسطه بعضى رفتارها مورد تشویق قرار داده و بخاطر رفتارهاى دیگرى تنبیه کنند و البته موارد مشخصى از تشویق و نحوه تنبیه را متذکر شدیم.
هرگاه صحبت از شخصیت انسان مى شود تاکید بر شخصیت اجتماعى ـ اقتصادىـ فرهنگىـ روانىـ سیاسى انسان مورد نظر است اما بنظر مى رسد که یکى از ابعاد فراموش شده شخصیت انسان شخصیت بهداشت روانى است که روح و جسم را در بر مى گیرد. بطور کلى هر نوع تلاشى که در جامعه صورت مى گیرد تا در آن جامعه برنامه ریزیها رفتارها و برخوردهاى اجتماعى, فرهنگى, سیاسى, اعتقادى و... بر اساس مفاهیم مثبت و معنوى پایه ریزى شود آن را بهداشت مى گوییم; بنابراین در مى یابیم که مفهوم عمیق النظافه من الایمان نیز بر این باور است و این رابطه دوطرفه است. بر این اساس کودکى که در خانواده بطور صحیح مورد محبت و تایید و آموزش و تشویق و تنبیه قرار مى گیرد,این کودک از شخصیت بهداشتى خوبى برخوردارمى شودو نتیجه مثبت رعایت بهداشت روانى درخانه وجامعه است. اما عواملى نیز وجود دارند که آثار ناخوشایندى بر ذهن و عمل کودک به جا مى گذارد و در رشد و تکامل شخصیت روانى کودک اثر سو مى گذارد.
از آنجایى که بسیارى از خانواده ها دچار نابسامانیهاى تاسفآور هستند آمادگى لازم جهت پذیرش اینگونه پیامها را ندارند و طبعا گریبانگیر پیامدهاى ناخوشایند و ناهنجار خانوادگى و اجتماعى آن خواهند شد. در این بین خانواده هایى نیز وجود دارند که به قوانین و اصول مذهبى مقید نیستند که اینها هم براى خود و هم براى جامعه معضلات فراوانى به بار مىآورند. در این خانواده ها برخوردهاى نامناسبى با نیازمندیهاى روانى کودکان مى شود, بعنوان نمونه گاهى والدین و سایر اطرافیان کودک را طرد مى کنند و گاهى نیز بدون محدودیت او را مورد حمایت قرار داده و تمام اعمالش را تایید مى نمایند و گاهى نیز کودک را صرفا بدلیل موفقیتهایى که کسب مى کند مورد محبت و لطف قرار مى دهند. به راستى چه باید کرد؟ آیا مى شود موضوع به این مهمى را نادیده گرفت؟ قبل از اینکه به اثرات طرد و یا تایید بیش از حد کودک و تبعات روانى آن بپردازیم لازم است به موضوع مهم دیگرى اشاره نماییم. موضوع این است:
تنبیه:
متاسفانه, برداشتى که پدر و مادر از موضوع تنبیه دارند, ایجاد رعب و وحشت در دل کودکى کم سن وسال است که بدترین شکل آن کتک زدن و تنبیه بدنى است و با کمال تاسف همین شیوه نادرست توسط معلمین و ناظمین مدارس ادامه مى یابد! و ما شاهد اثرات مخرب روانى ـ رفتارى آن بر کودکان هستیم که سرانجام, به انزجار و تنفر کودکان از محیط خانه و مدرسه منجر مى شود. ریشه بسیارى از بزهکاریها و اختلالات و ناهنجاریهاى روانى از همین جا سرچشمه مى گیرد. شاید با ذکر یک مثال, بهتر بتوانیم نمونه اى از تنبیه مخرب و سازنده را در کودک بیان کنیم.
مادر هر روز صبح غذاى کودکش را آماده مى کند, اما کودک از خوردن غذا طفره مى رود. ما, در مى یابیم که او قصد جلب توجه و التماس مادر را دارد. در اینجا برخورد نادرست این است که به او التماس و اصرار کنیم که غذایش را بخورد و براى این کار به وعده و وعیدهاى راست و دروغ توسل جوییم یا خشمناک شویم و با تهدید و کتک او را مجبور به خوردن کنیم. نتیجه اینکه, این رفتار نادرست در آینده منجر به بروز ناهنجاریهاى رفتارى در کودک مى شود. برخورد درست آن است که بعد از اینکه سفره غذا را آماده کردیم, او را نیز همچون سایرین براى صرف صبحانه دعوت کنیم. اگر امتناع کرد به او کمى فرصت دهیم و دوباره به او یادآورى کنیم که اگر غذایش را نخورد سفره را جمع مى کنیم.پس ازاتمام فرصت داده شده, سفره غذا را جمع مى کنیم. این کار باید ادامه یابد تا آنجا که کودک مشتاقانه وبارغبت برسرسفره حاضر شود.
مثال دوم: کودکى است که تمام اسباب بازیهایش را در اتاقهاى مختلف پراکنده مى کند و بعد از تمام شدن بازى آنها را جمعآورى نمى کند. در اینجا برخورد غلط این است که بگوییم: اى بچه بى تربیت و بى نظم! همه جاى خانه را کثیف کردى! تو لیاقت ندارى که برایت اسباب بازى بخرم . تو باید بروى تو کوچه با سنگ و خاک بازى کنى. الاذن تو را در اتاق زندانى مى کنم و بعد هم چند سیلى به گوش بچه بنوازد! نتیجه این برخورد و تکرار آن باعث مى شود کودکى ترسو و توسرىخور و بى انضباط بار آید که اعتماد به نفس ندارد و بنابراین دچار نوعى اختلال روانى ـ رفتارى خواهد شد. برخورد مناسب و صحیح آن است که ابتدا خود شما با کمک کودک اسباب بازیها را جمعآورى کنید و با ملایمت اما جدى به کودکتان بگویید: در صورتى که اسباب بازیهایت را در خانه پخش کنى آنها را جمع مى کنم و دیگر به تو نخواهم داد, اما اگر اسباب بازیهایت را جمعآورى کنى و در جاى مخصوص بگذارى, باز هم برایت اسباب بازى مى خرم. سعى کنید به ساده ترین شکل او را توجیه کنید. براى مثال بگویید: اگر مهمان به خانه ما بیاید و ببیند که هر کدام از اسباب بازیهایت را گوشه اى انداخته اى, آن وقت مهمان ما مى گوید: این خانه چقدر گثیف شده! این اسباب بازیها مال کیست؟ چقدر اینجا نامرتبه! آن وقت مادر ناراحت مى شود.! روز بعد سعى کنید یک نوع اسباب بازى به کودک تحویل دهید و پس از اتمام بازى, کودک آن را به شما تحویل دهد و شما اسباب بازى دیگرى به او بدهید. پس از مدتى خواهید دید که کودک شما بسیار منظم ومرتب شده و دیگر خودش به تنهایى این کار را مى کند. آن وقت شما از آرامش و انضباط کودکتان خشنود مى شوید.
فراموش نکنید که باید از کودک خود به این خاطر تشکر کنید.
آنچه که کودک از عملکرد پدر و مادر خود در قالب ابراز محبت و تشویق یا تنبیه نسبت به خودش درک مى کند, نوعى آموزش و پرورش است که در آینده در رفتار و اعمال او منعکس مى شود. کودک از ابراز محبت و دوست داشتن مىآموزد که چگونه دوست بدارد و به چه چیزى محبت بورزد و از تشویق و تنبیه نتیجه مى گیرد که نظم و دقت و صداقت پاداش دارد و بى نظمى و نادرستى کیفر دارد.
در هر حال, آنچه که شما به عنوان پدر و مادر کودک باید بدان توجه کنید, استمرار و تداوم برخوردهاى سازنده و پرهیز از چندگانگى در برخوردهاست که در غیر این صورت فرزندتان دچار تعارض روانى مى شود. او در حال تمرین الگوهاى رفتارى و همانندسازى است. کودک باید آموزش ببیند که به علت انجام اعمال خوب مورد تشویق قرار مى گیرد و هدیه اى هم دریافت مى کند. بنابراین, انجام این گونه اعمال برایش آرام بخش و اطمینان آور است و موجب سلامت روح و روان او مى شود. برعکس, به خاطر انجام برخى از کارها نه تنها مورد تشویق قرار نمى گیرد, بلکه گاه با ناراحتى پدر و مادر روبه رو مى شود که براى وى حکم تنبیه را دارد. او مىآموزد که اگر بخواهد در جمع خانواده و اجتماع, مورد قبول و تایید دیگران باشد و تشویق گردد, باید به فکر انجام بعضى از کارها نباشد. بطور کلى, کودک مىآموزد که به خاطر خودش نیست که مورد تشویق یا تنبیه قرار مى گیرد, بلکه به خاطر کارهایش مورد تشویق یا تنبیه قرار مى گیرد... .
ادامه دارد.
تشویق:
بطور کلى, هر انسانى بر اساس غریزه دوست دارد که کارهایش مورد توجه دیگران قرار گیرد و در این مورد کودکان از موقعیت
ویژه اى برخوردارند. کودک شما علاقه مند است که بازى کردن, لباس پوشیدن, غذا خوردن, نقاشى و حتى خطوط کج و معوجى که روى کاغذ مى کشد, مورد توجه شما قرار گیرد. او دوست دارد که به کارهایش به عنوان یک فرد نگاه شود, نه به عنوان یک بازیچه, زیرا همان طور که در مطالب قبل گفتیم نباید به اعمال کودک فقط به عنوان سرگرمى بنگریم, چرا کــه او در حــال جسـتـجـو و کـنجکاوى و شـنـاخت قـابلـیـتهاى خود و محیط اطرافش هست.
برخورد مناسب با ذهنیات و تخیلات کودک باعث مى شود که او از نابسامانیهاى روانى و در نتیجه از رفتارهاى ناهنجار اجتماعى در امان باشد. گفتنى است که ما مجاز نیستیم تمام اعمال کودک را تایید و تشویق کنیم, اما اینکه کدام یک از اعمال باید مورد تشویق قرار بگیرد, موضوع بسیار مهمى است که ساختار روانى ـ رفتارى آینده کودکان را تشکیل مى دهد
امنیت روانى
احساس امنیت یکى از نیازهاى اصلى انسان است. انسان از اوایل تولد براى اینکه از رشد جسمى و روانى خوبى برخوردار شود باید از یک سلسله روابط عاطفى و محبتآمیز برخوردار باشد. آغوش مادر اولین پناهگاه طفل است. او در آغوش مادر از آرامش خاصى برخوردار است. شیرخوار در حدود شش ماهگى با دنیاى اطرافش ارتباط قابل توجهى پیدا مى کند که بیشتر آن به رابطه اش با مادر مربوط مى شود, بطورى که در فقدان مادر دچار اضطراب و هیجان مى شود. طفل این هیجانات را با تنش عضلات شکم و اندامها بروز مى دهد, در حالى که روى سینه مادر با شنیدن صداى قلب وى آرامش خود را باز مى یابد. کودک ابتدا با مادر, سپس با پدر و سایر اطرافیان احساس امنیت مى کند. براى اینکه کودکى به احساس امنیت برسد بایستى از مهر و محبت مادر و خانواده برخوردار باشد. تمام افراد خانواده باید بدانند که دوستى و محبت نسبت به کودک حتى از نیاز او به غذا مهمتر است.
افراد در ماه مبارک رمضان باید 3 وعده غذا بخورند
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با صدور اطلاعیه ا ی به مناسبت فرا رسیدن ماه مبارک رمضان در خصوص شیوه صحیح تغذیه در این ماه به هموطنان توصیه هایی ارائه کرد.
به گزارش سرویس «بهداشت و درمان» خبرگزاری دانشجویان ایران، در این اطلاعیه آمده است: در ماه مبارک رمضان استفاده از برنامه غذایی متنوع و متعادل شامل چهار گروه اصلی غذایی (نان و غلات، میوه ها و سبزی ها، گوشت و حبوبات و تخم مرغ و شیر و لبنیات) به منظور حفظ سلامتی بدن و تامین انرژی و نیازهای تغذیه ای بدن توصیه می شود.
در این اطلاعیه با اشاره به این که افراد روزه دار مانند زمانی که روزه دار نیستند باید 3 وعده غذا بخورند که این وعده ها شامل سحر، افطار و شام است، آمده است: در هنگام افطار از غذاهای سبک و مختصر که شامل گروه های غذایی شیر و لبنیات، مانند شیر، ماست و پنیر است و نیز میوه ها، سبزیها، نان و غلات استفاده شود ضمن آن که استفاده از خرما در این ماه به خصوص در هنگام افطار برای تامین قند خون فرد روزه دار بسیار مؤثر است.
در ادامه این اطلاعیه آمده است: استفاده از مواد غذایی آبکی مانند سوپ، آش و همچنین مایعات به هنگام افطار و سحر موجب حفظ تعادل آب و املاح فرد روزه دار است با استفاده از سبزیها و میوه ها در هنگام سحر و افطار موجب حفظ تعادل آب و املاح فرد روزه دار است با استفاده از سبزیها و میوه ها در هنگام سحر و افطار که منبع خوبی از فیبر هستند نیز فرد روزه دار دچار یبوست نمی شود.
در اطلاعیه وزارت بهداشت به هموطنان توصیه شده است: پس از افطار و تا قبل از خواب، مایعات به خصوص آب بنوشند که بدن دچار کم آبی نشود و نیز به جای غذاهای چرب و سرخ کرده از غذاهای آب پز و بخارپز شده استفاده کنند.
در ادامه این اطلاعیه آمده است: افراد در مصرف انواع شیرینی ها در هنگام افطار چاقی و اضافه وزن را به دنبال دارد. همچنین مصرف انواع آش ها همراه با کشک و یا ماست، غذای مناسبی برای افطار است.
در این اطلاعیه به جوانان روزه دار توصیه شده است که سعی کنند هر روز در هنگام سحر و افطار از هر چهار گروه غذای اصلی یعنی نان و غلات، شیر و لبنیات، گروه گوشت و تخم مرغ و حبوبات و گروه میوه ها و سبزی ها استفاده کنند.
اغلب بیماری های گوارشی با روزه داری بهبود می یابند
روزه باعث تقویت عملکرد سیستم های بدن و اغلب بیماری های گوارشی با روزه داری بهبود می یابند.
دکتر حسین خدمت فوق تخصص گوارش و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با خبرنگار سرویس بهداشت و درمان ایسنا، اظهارداشت: گیرنده های موجود در معده و روده میزان مصرف غذا را تنظیم می کنند که این گیرنده ها در طور ماه رمضان با روزه داری بازسازی می شوند.
وی افزود: عملکرد بسیاری از سیستم های بدن همانند دستگاه گوارش، کبد، کلیه و اعصاب در ماه رمضان تقویت شده و پس از آن بهتر می توانند به هضم و جذب غذا بپردازند؛ همچنین اکثر بیماری های گوارشی با روزه بهبود می یابند و بیماری هایی نظیر چاقی، چربی و فشارخون بالا و بیماری های شایع دیگر نیز با روزه داری قابل درمان هستند.
دکتر خدمت با بیان اینکه برخی بیماری ها با روزه داری بهبود می یابند، اضافه کرد: سوءهاضمه بیماری است که در حدود 30 درصد افراد بروز می کند که افراد در دوره ای از زندگی دچار این بیماری می شوند که با درد بالای شکم، نفخ، سوزش سر دل، تهوع و استفراغ ظاهر می گردد که در طول روز این علایم تشدید شده و این بیماران با روزه داری به میزان قابل توجهی بهبود می یابند.
به گفته ی این استاد دانشگاه، کولیت عصبی یکی از بیماری های شایع دستگاه گوارش که اغلب در جوانان بروز می کند و در زنان شایع تر از مردان بوده و حدود 20 درصد افراد به آن مبتلا هستند که با یبوست، نفخ و درد شکم همراه است؛ از آنجایی که مصرف غذا عامل اصلی تشدید این بیماری است لذا روزه داری و کاهش میزان مصرف غذا موجب بهبود این بیماری می شود.
این فوق تخصص تصریح کرد: رفلاکس معده نیز از بیماری هایی است که با روزده داری بهبود می یابد، حدود 7 درصد افراد به این بیماری مبتلا هستند به طوری که مواد غذایی با ترشحات معده به طرف مری حرکت و موجب بروز سوزش و یا تورم را در مری و حنجره ایجاد می کند که مبتلایان به این بیماری نیز مشروط بر اینکه در فاصله ی بین افطار و سحر پرخوری نکنند بهبود می یابند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: رعایت اصول تغذیه برای روزه داران بسیار اهمیت دارد و این افراد افطار را باید با مصرف مایعات سبک، گرم، بدون شیرینی و چربی آغاز کنند سپس غذا را به تدریج میل نمایند.
دکتر خدمت، وجود تنوع در ژریم غذایی را ضروری دانست و افزود: بهتر است افراد نوعی تنوع در رژیم غذایی ایجاد کنند تا در طول روز قادر به روزه داری باشند؛ بروز ضعف و کاهش قدرت جسمی برای روزه داران امر طبیعی است و این ضعف عامل بازسازی کبد و مواد ذخیره شده در استخوان، غدد و سیستم های بدن است.
دکتر خدمت در پایان خاطرنشان کرد: روزه داران از مصرف مایعات فراوان در هنگام سحر خودداری کنند
آشنایی با تولیدات فرهنگی مؤسسه مهد قرآن کریم
1ـ دیسک نوری قرآن مجید ترتیل، با صوت استاد محمد صدیق منشاوی و ترجمه به شش زبان زنده جهان.
2ـ دیسک نوری معرفی قاریان مشهور جهان اسلام. (شامل بیوگرافی، تلاوت مجلسی، ترجمه همزمان به دو زبان، نوع قرائت و تصویر 20 تن از قاریان جهان)
3ـ دیسک صوتی جزء سیام قرآن مجید به صورت ترتیل با صدای استاد شهریار پرهیزگار.
4ـ نوار آموزشی تلاوت قرآن همراه با ترجمه (ترتیل 30 جزء با صدای استاد پرهیزگار، ترجمه آقای عبدالمحمد آیتی و گویندگی ترجمه آقای جلال ذکائی.
5ـ دوره کامل ترتیل 30 جزء با صدای استاد شهریار پرهیزگار.
6ـ نوار آموزشی هر جمله سه بار.
7ـ نوار آموزشی یک جمله در میان.
8ـ نوار آموزشی طرح درس.
9ـ نوار آموزشی پرسش آیات حفظی.
10ـ نوار آموزشی قرآن صبحگاهی (ویژه مدارس).
11ـ آلبوم آموزش حفظ غیر حضوری.
12ـ کتاب آموزش ترجمه و مفاهیم قرآن (1) درسهای 1 تا 8.
13ـ کتاب آموزش ترجمه و مفاهیم قرآن (2) درسهای 9 تا 16.
14ـ کتاب روش تدریس مهد قرآن.
15ـ کتاب درسهایی از تجوید تألیف استاد محمدرضا ستودهنیا.
والسلام ـ بارالها ما را در مسیر خدمت به قرآن و عترت (علیهم السلام) مستدام بدار
نورافشانی آیات نور در سومین همایش بزرگ قرآنپژوهان مهد قرآن کریم استان قم
در این همایش بزرگ که با حضور ریاست محترم مهد قرآن کریم کشور، حجةالاسلام و المسلمین حاج آقا فومنی، ریاست هیأت علمی مهد قرآن، استاد پرهیزکار، استاندار محترم استان قم، جناب آقای بنیهاشمی، نمایندگان آیات عظام، حفاظ و اساتید و محققین قرآن و شخصیتهای فرهنگی، خانواده شهدا، رؤسای محترم آموزش و پرورش نواحی قم و طلاب ایرانی و غیر ایرانی برگزار گردید. 1500 نفر از قرآنپژوهان نمونه مهد قرآن کریم استان قم، این شکوفههای معطّر قرآن و عترت ـ علیهم السلام ـ با همخوانی آیات منتخب از 15 جزء قرآن نورافشانی آیات نور را به نمایش گذاردند و با تلاوت قرآن به جماعت، تحسین ملکوتیان را برانگیختند.
در طلیعه همایش، گروه همخوانی نور اهل بیت علیهالسلام آیاتی چند از کلام اللّه مجید را همخوانی نمودند. در ادامه، استاد پرهیزگار به راهنمایی قرآنپژوهان پیرامون مسائل کمّی و کیفی حفظ پرداختند. ایشان فرمودند: «در کار حفط خودجدّی باشید، تمرین و ممارست زیادی داشته باشید و در مورد مفاهیم نیز تلاش نمایید.»
در ادامه، گروه تواشیح الغدیر اجرای برنامه نمودند. در این مراسم حجةالاسلام و المسلمین فومنی ریاست مهد قرآن، قرآنپژوهان را ارشاد نمودند.
در پایان مراسم، حفّاط برتر کانونهای مهد قرآن کریم استان قم معرفی و هدایایی دریافت نمودند. در این مراسم از کانون امام حسن مجتبی علیهالسلام آقای علی کاظمی کلاس سوم راهنمایی حافظ 15 جزء به عنوان نفر برتر انتخاب گردید. قابل ذکر است که مربیان موفق مهد قرآن کریم استان قم، آقایان سید محمد حسن موسوی و غلامعلی شاکرینیا حافظ کل قرآن میباشند که به دریافت کارت و گواهینامه و هدایایی نایل گردیدند.
این همایش بزرگ با تلاوت دعای ختم قرآن توسط محقق ارزشمند قرآن جناب استاد علاّمی خاتمه یافت.
ده دقیقه همراه با نغمات نورانی
مهد قرآن کریم استان قم علاوه بر تشکیل کلاسهای حفظ قرآن، در زمینه الگودهی و طراحی روشهای اشاعه قرآن نیز طرحهایی را در دست اجرا دارد به عنوان مثال، برنامه «ده دقیقه همراه با نغمات نورانی» مخصوص مراسم صبحگاهی مدارس، که برای اولین بار در 20 مدرسه در ماه مبارک رمضان 1417 با همکاری مسؤولین آموزش و پرورش و ستادهای تربیتی مدارس اجرا شد و در ابتدای کار 400 دانشآموز
تاکنون 3000 قرآنپژوه در قالب 28 کانون و 205 کلاس و 150 مربی در شهر و روستا مشغول فعالیت میباشند.
حافظ آیاتی از کلاماللّه مجید شدهاند و استقبال از این طرح همچنان ادامه دارد تا آنجا که مهد قرآن کریم را واداشته که این طرح را به صورت مدون درآورده تا علاقمندان بتوانند از آن استفاده کنند. هماینک پنجاه هزار نفر از دانشآموزان استان قم تحت پوشش این طرح قرار دارند و حتی بعد کشوری و جهانی نیز یافته است.
* * *
نکاتی اجمالی پیرامون انتخاب شیوه آموزش
برای انتخاب روش مطلوب و موفق در آموزش قرآن کریم سزاوار است شیوهای انتخاب گردد که از عوامل مؤثر در بهبود روش به میزان لازم برخوردار باشد تا نتایج خوبی به دست آید.
برخی از مهمترین این عوامل عبارتند از:
1ـ علمی بودن و منطقی بودن روش تا سلیقهای بودن آن.
2ـ جذاب و دلپذیربودن.
3ـ ساده و روان بودن روش.
4ـ قابلیت تعمیم روش.
5ـ میزان کارآیی بالا و مطلوب.
6ـ متناسب بودن روش با سطح فراگیری.
7ـ سیر آموزش از معلوم به مجهول.
8ـ استفاده از ابزار و وسایل مناسب.
آیات جانفزا و نورانی قرآن کریم، ترنّم قطرههای بارانی است که جسمها را زنده و جانها را لطافت و صفا میبخشد.
9ـ استفاده از موقعیتهای مناسب و بجا.
10ـ در برگرفتن تمام اهداف آموزشی.
11ـ استفاده از هنر متناسب با درس به دور از بدآموزیها.
به هر میزان که روش تدریس و طرح درس قرآن، از عوامل فوق بیشتر برخوردار باشد به همان میزان موفقتر خواهد بود و نوآموزان را به فراگیری قرآن علاقمند میسازد.
شیوهای که در کلاسهای مهد قرآن استفاده میشود مبتنی بر اصول و ویژگیهایی است که باعث پیشرفت و موفقیت روزافزون آن گشته است و از اصول مهم «زبانآموزی» نیز میباشد.
برخی از این اصول و ویژگیها عبارتند از:
1ـ مقدم داشتن مهارتهای سمعی بر بصری و استفاده از وسایل شنیداری قبل از وسایل دیداری، یعنی تأکید بر استفاده از نوار قرائت قبل از استفاده از وسایل دیداری، یعنی تأکید بر استفاده از نوار قبل از استفاده از خود قرآن، ابتدا مهارتهای شنیداری و گویایی شکل میگیرد و سپس خواندن و نوشتن و دستور زبان.
2ـ محور قرار گرفتن روش تقلید به وسیله الگو قرار دادن قرائتهای معتبر و آموزشی، زیرا تقلید، قاعده ثابتی در فراگیری علوم و دانشهاست، بویژه علومی که از سنخ زبانآموزی است.
3ـ تکیه بر روش تکرار با استفاده از نوارهای آموزشی استاد پرهیزگار که هر آیه را 3 تا 5 بار تکرار میکند.
4ـ تأکید بر تداوم، استمرار و پیوستگی در آموزش و تمرین به صورت همه روزه و بدون وقفه هر چند به مقدار خیلی کمی باشد.
5ـ مبنا قرار دادن مراحل حفظ (حفظ نسبی، حفظ کامل، حفظ با فهم آیات و ...). در زبانآموزی نیز حفظ کردن و به خاطر سپردن واژهها یک رکن اساسی است.
6ـ مقدم داشتن آموزشهای عملی بر آموزشهای نظری یعنی ابتدا آموزش و تمرین قرائت، سپس فراگیری قواعد آن بر حسب نیاز، فراگیری زبان مادری همیشه و در همه جا بدین شیوه است یعنی ابتدا فراگیری زبان انجام میشود، سپس سواد خواندن و نوشتن و فراگیری دستور زبان انجام میشود.
7ـ قواعد قرائت و مفاهیم قرآن نیز در مرحله دوم و سوم تدریس میشود و بر اساس روش خاصی است که مهد قرآن کریم از آن بهره میگیرد.
مهد قرآن کریم استان قم
آیات جانفزا و نورانی قرآن کریم، ترنّم قطرههای بارانی است که جسمها را زنده و جانها را لطافت و صفا میبخشد. در سال 1372 جهت تحفیظ و ترویج قرآن مجید، فعالیت مهد قرآن کریم در شهرستان قم آغاز شد و این شهر به عنوان مرکزی جهت الگودهی به مربیان قرآن سراسر کشور و در بعدی وسیعتر و جامعتر برای جهان اسلام، با برنامهریزی کارشناسانه شروع به فعالیت و تلاش نمود.
در این راستا مساجد به عنوان مکانهای تبلیغ و تلاوت قرآن، با اشراف و هدایت امام جماعت و استفاده از امکانات مدارس در روزهای تعطیل انتخاب شدند.
وجود طلاب خارجی، دانشجویان شهرستانی مقیم قم و استفاده از امکانات موجود انسانی و عطرآگین بودن شهرستان قم به نفس پاک آل اللّه مسایلی است که مهد قرآن کریم را جلوهای برجسته و شاخص بخشیده است.
ساعات تشکیل کلاسها در ایام تحصیلی سال اغلب در روزهای جمعه و به مدت دو ساعت و ترم تابستانی با
زمانبندی لازم برای حفظ قرآن به طور کامل هشت سال است و در این مدت افراد به طور مداوم با مهد قرآن در ارتباط هستند.
گستردگی بیشتر میباشد.
تاکنون 3000 قرآنپژوه در قالب 28 کانون و 205 کلاس و 150 مربی در شهر و روستا مشغول فعالیت میباشند و از همکاری و مشارکت با ارگانهای فرهنگی ذیربط سود میجویند.
علاوه بر تشکیل کلاسهای حفظ و قرائت، کلاسهای صوت و لحن با استفاده از نوار کاست اساتید برجسته قرآن کریم دایر میباشد.
آشنایی با مهد قرآن کریم
تربیت قرآنی نسل جدید، کودک و نوجوان و آموزش علوم مختلف قرآنی به آنان و توانمند کردن این عزیزان در مقابله با شبیخون فرهنگی دشمنان، آن هم به نابترین فرهنگ همه اعصار و دوران چیزی بود که همیشه فکر عاشقان انقلاب اسلامی و حافظان ارزشهای آن را به خود مشغول میداشت، بویژه پس از پیروزی انقلاب در صحنه دفاع مقدس که بستر مناسب برای این حرکت اصیل بیشتر و بهتر از قبل مهیا شده و نسل نو، تشنه و مشتاق به دنبال چشمهسارهای زلالی بود تا جان و روان را سیراب سازد.
با این پیشینه ذهنی و به عنوان یک حرکت آزمایشی در شب چهاردهم خردادماه سال 71 اولین جلسه با حضور چهل نفر از نوباوگان کشور تشکیل گردید. این طرح آزمایشی سه ماه ادامه یافت و نتیجه به دست آمده بسیار مطلوب بود. از ابتدای مهرماه همان سال گرایش به ثبت نام و حضور در کلاسها فزونی گرفت و ظرف مدت کوتاهی به طور اعجابانگیز گسترش یافت.
هماکنون این حرکت به نحوی مورد استقبال قرار گرفته که مهد قرآن بیش از هفتاد هزار عضو در بیش از هشتاد نقطه کشورمان و همچنین در خارج از کشور دارد. مخاطبان این مؤسسه شامل کودکان از سن شش سالگی، نوجوان دبیرستانی تا جوان دانشگاهی میباشند.
شیوه نوین و ثمربخش مهد قرآن باعث شده تا کیفیت حفظ قرآن به نحو قابل ملاحظهای افزایش یابد و علاوه بر آن اسلوب صحیحخوانی که از معضلات نظام آموزشی کشور از دیرباز بوده بویژه در مورد تلفظ حروف، لحن و وقف و ابتدا نیز لحاظ گردد.
زمانبندی لازم برای حفظ قرآن به طور کامل هشت سال است و در این
مهد قرآن بیش از هفتاد هزار عضو در بیش از هشتاد نقطه کشورمان و همچنین در خارج از کشور دارد.
مدت افراد به طور مداوم با مهد قرآن در ارتباط هستند.
* * *
آشنایی با مهد قرآن کریم
تربیت قرآنی نسل جدید، کودک و نوجوان و آموزش علوم مختلف قرآنی به آنان و توانمند کردن این عزیزان در مقابله با شبیخون فرهنگی دشمنان، آن هم به نابترین فرهنگ همه اعصار و دوران چیزی بود که همیشه فکر عاشقان انقلاب اسلامی و حافظان ارزشهای آن را به خود مشغول میداشت، بویژه پس از پیروزی انقلاب در صحنه دفاع مقدس که بستر مناسب برای این حرکت اصیل بیشتر و بهتر از قبل مهیا شده و نسل نو، تشنه و مشتاق به دنبال چشمهسارهای زلالی بود تا جان و روان را سیراب سازد.
با این پیشینه ذهنی و به عنوان یک حرکت آزمایشی در شب چهاردهم خردادماه سال 71 اولین جلسه با حضور چهل نفر از نوباوگان کشور تشکیل گردید. این طرح آزمایشی سه ماه ادامه یافت و نتیجه به دست آمده بسیار مطلوب بود. از ابتدای مهرماه همان سال گرایش به ثبت نام و حضور در کلاسها فزونی گرفت و ظرف مدت کوتاهی به طور اعجابانگیز گسترش یافت.
هماکنون این حرکت به نحوی مورد استقبال قرار گرفته که مهد قرآن بیش از هفتاد هزار عضو در بیش از هشتاد نقطه کشورمان و همچنین در خارج از کشور دارد. مخاطبان این مؤسسه شامل کودکان از سن شش سالگی، نوجوان دبیرستانی تا جوان دانشگاهی میباشند.
شیوه نوین و ثمربخش مهد قرآن باعث شده تا کیفیت حفظ قرآن به نحو قابل ملاحظهای افزایش یابد و علاوه بر آن اسلوب صحیحخوانی که از معضلات نظام آموزشی کشور از دیرباز بوده بویژه در مورد تلفظ حروف، لحن و وقف و ابتدا نیز لحاظ گردد.
زمانبندی لازم برای حفظ قرآن به طور کامل هشت سال است و در این
مهد قرآن بیش از هفتاد هزار عضو در بیش از هشتاد نقطه کشورمان و همچنین در خارج از کشور دارد.
مدت افراد به طور مداوم با مهد قرآن در ارتباط هستند.
* * *