$1
بیت القرآن شمیران در منطقه یک تهران و در خیابان قیطریه واقع شده است. این مرکز قرآنی بعد از 8 سال فعالیت مستمر آموزشی، تجربیات ارزشمند ومفیدی را در عرصه تعلیم وتربیت قرآنی فراچنگ آورده که میتواند برای سایر اعضای جامعه قرآنی کشور مفید و قابل استفاده باشد. در این گزارش علاوه بر آشنایی بافعالیتها و اقدامات خادمان قرآن در این کانون، روشهای آموزش و دورههای مختلف بیتالقرآن نیز مورد اشاره قرار گرفته و گفتوگوی کوتاهی با یکی از مربیان موفق و یکی از حافظان کل قرآن انجام شده است.
بیت القرآن شمیران، وابسته به مسجد جعفری قیطریه در نیمه آبان ماه سال 1372 به همت هیاتامنای آن مسجد و مساعی حجتالاسلام والمسلمین سیداسماعیل گوهری، امام جماعت مسجد تأسیس شد و هماکنون هشت سال از فعالیتهای قرآنی آن میگذرد. عبدالرضا سبحانی مسوول بیت القرآن در زمینه راهاندازی آن به خبرنگار ما گفت: آموزش قرآن در کشور ما به شکل مطلوبی انجام نمیگیرد و کودکان و نوجوانان به درستی با مفاهیم و معانی بلند قرآن به شکلی که در عرصه عملی زندگی مورد استفاده قرار گیرد آشنا نمیشوند.
وی افزود: سالها پیش با توجه به بافت مذهبی منطقه قیطریه احساس شد باید نسبت به نشر فرهنگ قرآنی کار دقیقتر و عمیقتری همراه با برنامهریزی مناسبی انجام شود. لذا وجود ساختمانی که در اوایل دهه 60 به همت حجتالاسلام والمسلمین سیداسماعیل گوهری خریداری شده بود و در جنب مسجد قرار داشت، فرصت و امکان تشکیل بیت القرآن را فراهم ساخت.
سبحانی وجود فضای آموزشی مناسب را از جمله دلایل نشو و نمای این حرکت قرآنی و موفقیت آن قلمداد کرد و افزود: «با وجود برخورداری از ساختمان و کلاس، مهمترین مسالهای که در همان ابتدا با آن مواجه شدیم، عدم دسترسی و کمبود مربیان فرهنگی، معتقد و منظم بود. لذا در همان سال هفت نفر از جوانان دانشجو و طلبه قیطریه برگزیده شده و در دوره تربیت معلم قرآن زیر نظر استادان برجستهای چون: دکتر میرباقری، سیف، وکیلی و چینیفروشان شرکت کردند که تربیت این مربیان و حضور آنان در بیتالقرآن موجب تداوم مستمر و منظم فعالیتهای آموزشی بیتالقرآن شد.
مسوول بیت القرآن بهرهگیری از جدیدترین روشهای تدریس قرآن را از دغدغههای همیشگی مربیان مرکز عنوان کرد و یادآور شد: به همین منظور مربیان طی جلسات منظمی، در روزهای جمعه گردهم میآیند و به بررسی و تصحیح روشهای تدریس میپردازند که تاکنون 370 جلسه طی 8 سال گذشته برگزار شده است.
مربیان بیت القرآن دراین دوره نسبتا طولانی به تجربه دریافتهاند که کار آموزش قرآن و تربیت دینی فرزندان جامعه بسیار پیچیده و مستلزم دانش، اطلاعات روزآمد و مهارتهای دقیق است.
مدیریت شایسته، تعهد مربیان به حضور منظم و به موقع در کلاسها و جلوگیری از اتلاف وقت قرآنآموزان، برخی دیگر از نکاتی است که این مسوول برای موفقیت برنامههای قرآنی ضروری دانست و گفت: برخی قرآنآموزان از نقاط دوری مثل میدان آزادی، کرج، شهریار، شرق تهران و در کل از چهار گوشه تهران برای فراگیری قرآن کریم و آموزههای وحی، در کلاسهای بیت القرآن شرکت میکنند.
یکی از خصوصیات بیتالقرآن، ارایه شفاف گزارش عملکرد و برنامههای گذشته، حال و آینده به والدین قرآنآموزان جهت تنویر افکار آنان است.
وی درباره هزینههای جاری بیتالقرآن گفت: هزینههای جاری از محل شهریه ماهانه و کمکهای افراد خیر تامین میشود و مراجعانی که توانایی مالی نداشته باشند یا نخواهند مبلغ مذکور را پرداخت کنند، بهطور رایگان یا با مبلغ کمتری ثبت نام میشوندو هیچ مراجعه کنندهای به بهانه شهریه از قرآنآموزی محروم نمیماند.
محسن باقری مدیر بیتالقرآن درباره فعالیتهای این مرکز از بدو تأسیس تاکنون گفت: تاکنون 19 دوره آموزش قرآن در رشتههای حفظ، قرائت و مفاهیم با حضور 6 هزار تن از قرآنآموزان برگزار شده که در هر دوره حدود 25درصد مراجعان بومی و بقیه از نقاط مختلف تهران بودهاند.
در حال حاضر 42 نفر مربی (30 نفر مرد و 12 نفر زن) کار آموزش قرآن را در طول هفته بر عهده دارند. این مربیان به منظور آمادگی بیشتر 3 ماه مورد بازآموزی قرار میگیرند که جلسات بازآموزی، صبحهای جمعه برگزار میشود.
محور فعالیتها و آموزشهای قرآنی بیت القرآن بر تربیت دینی و اخلاقی و تفهیم آموزههای معنوی قرآن است، تا قرائت و حفظ. لذا در این مرکز مسابقات قرآن برگزار نمیشود، تواشیح و همخوانی آموزش داده نمیشود. مدیر بیت القرآن با اشاره به دلایل این تصمیم گفت: تا چند سال پیش مسابقاتی برگزار میشد اما به تجربه دریافتیم در هر مسابقه به دلیل تشویق تعداد معدودی از شرکتکنندگان موجبات سرخوردگی دیگر قرآنآموزان فراهم میآید و لذا قرار شد به جای مسابقات، محافل انس با قرآن برگزار و نفرات برتر رشتههای مختلف، در آنجا معرفی و تجلیل شوند.
وی درباره روشهای آموزش در بیت القرآن افزود: قرآنآموزانی که به این مرکز آموزشی وارد میشوند، چهار دوره عمومی روخوانی مقدماتی، روخوانی تکمیلی، روانخوانی و ترتیل خوانی را طی 2 سال (18 جلسه) و سه دوره تخصصی شامل مفاهیم، حفظ و قرائت را در 3 سال به اتمام میرسانند.
فعالیتهای قرآنی بیتالقرآن در تابستان و زمستان ادامه دارد که البته، برنامههای قرآنی در تابستان از استقبال کننده بیشتری برخوردار است و به منظور ایجاد تنوع و فراهم ساختن فضایی شاداب و پرتحرک، تاکنون 70 دوره اردوهای تفریحی و زیارتی برای دانشآموزان برپا شده که مشهد مقدس، قم و اردوگاههای شهید باهنر، آبشار و ایثار کرج و... از جمله آنهاست.
برگزاری 13 دوره مجمع قاریان و حافظان قرآن کریم با حضور استادان، قاریان و حافظان بین المللی از جمله دیگر فعالیتهای کانون قرآن شمیران است. سبحانی با اشاره به لزوم توجه اساسی و بنیادی به آموزههای قرآن گفت: اساس حرکت فرهنگی مرکز بر فرهنگسازی و شخصیتسازی در کودکان و نوجوانان بوده و مهمترین وجه همت بیت القرآن بر آموزش محتوای قرآن است، که این مهم از ابتداییترین کلاس، یعنی روخوانی مقدماتی تا سطوح بالاتر لحاظ میشود.
وی افزود: سعی بر این بوده تا از پرداختن به کلاسهای حاشیهای پرهیز شود و تاکید بیشتر بر آموزش کیفی قرآن باشد. ایجاد سایت اینترنتی قرآن جهت پاسخگویی به سوالات قرآنی اقشار مختلف مردم، یکی از برنامههای آتی بیت القرآن است.
چگونگی برگزاری کلاسها
قرآنآموزانی که وارد فرآیند آموزشی این کانون میشوند باید دورههای پیشبینی شده ذیل را بگذرانند:
الف ـ دورههای عمومی در 4 مقطع و سطح شامل:
1ـ روخوانی مقدماتی:
ـ آشنایی با رسمالخط عربی (قرآن به خط عثمانطه)
ـ آشنایی با اعراب و حروف (صداهای کوتاه، بلند و...) طبق جزوه تدوین شده در 7 جلسه.
ـ استفاده از نوار که شامل 10 درس انتخابی از آیات قرآن میباشد.
ـ تدریس مفاهیم دروس.
2ـ روخوانی تکمیلی:
ـ مرور جزوه تدوین شده در روخوانی مقدماتی در 3 جلسه اول دوره.
ـ استفاده از نوار درسی که شامل 14 درس میباشد (این درسها تقریبا از لحاظ حجم 2 برابر حجم دروس روخوانی مقدماتی است)
ـ تدریس مفاهیم دروس.
3ـ روانخوانی:
ـ استفاده از نوار درسی که شامل 12 درس میباشد.
ـ حجم دروس این مقطع تقریبا 3 برابر حجم دروس روخوانی تکمیلی است.
ـ تدریس مفاهیم دروس.
ترتیلخوانی:
ـ استفاده از نوار درسی سوره مبارکه یوسف.
نکات قابل توجه
ـ دروس نوارها با استفاده از قرائت استاد محمدصدیق منشاوی است.
ـ در هر مقطع برای بیشتر شدن ارتباط و تبادل نظر با اولیاء محترم قرآنآموزان و مربی، دفتر ارتباط تنظیم شده که لازم است پس از توجیه در مورد، آن همکاری بیشتری بین کلاس و مربی و خانه اولیاء برقرار گردد.
ـ کلاسها بصورت 18 جلسهای میباشد.
ـ در انتهای هر دوره برگه اعلام وضعیت قرآنآموز از سوی بیتالقرآن صادر میگردد که شامل مطالب ذیل میباشد:
ـ وضعیت حضور قرآنآموز در کلاس (غیبت ـ تاخیر)
ـ وضعیت دفتر ارتباط و شرایط تمرینات (حفظ و نگهداری و پاکیزگی،نظم در تمرینات و...)
ـ نمره امتحان پایان دوره.
ـ تعیین رتبه قرآنآموز درکلاس.
ـ انضباط (منظم بودن در کلاس، خانواده و...)
ب ـ دورههای تخصصی که مشتمل است بر:
1ـ مفاهیم:
ـ این دوره پس از اتمام ترتیلخوانی میباشد.
اهداف:
ـ آشنایی با مفاهیم کاربردی و مورد نیاز سن قرآنآموزان.
ـ ایجاد انگیزه تفکر و تدبر در آیات قرآن.
ـ تداوم در ترتیلخوانی با هدف ممارست و انس با قرآن.
2ـ حفظ:
این مقطع پس از قبولی در دوره مفاهیم بوده ودر 4 سطح ذیل طبقهبندی گردیده است.
حفظ 1: آیات 1 تا 71 سوره مبارکه بقره.
حفظ 2: آیات 71 تا 202 سوره مبارکه بقره.
حفظ 3: آیات 203 سوره مبارکه بقره تا انتهای جزء چهارم.
حفظ 4: آیات جزء پنجم تا آخر قرآن کریم.
که قرآنآموز پس از گذراندن هر سطح با موفقیت به سطح بعدی راه مییابد.
3ـ قرائت:
اهداف:
ـ آشنایی با تجوید تئوری و عملی.
ـ آشنایی با الحان و نغمات عرب با استفاده از قرائت قراء مشهور.
نکته: مقاطع و سطوح دوره تخصصی، به علت ذوقی و تبلیغی بودن، در طول سالیان متمادی و با تمرینات مربوطه ثمربخش خواهد بود. لذا این دوره (تخصصی) بصورت پیوسته میباشد.
$1
همزمان با برپایی نهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، مراسم تجلیل از خادمان قرآنی دهکدة قرآنی سار کاشان با حضور آیت الله امامی کاشانی، احمد مسجد جامعی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، جمعی از خیرین و خادمان قرآنی، و عدهای از مدیران کل ارشاد استان اصفهان و مردم علاقه مند، در سالن اجتماعات محل نهمین نمایشگاه بین المللی قرآن برگزار شد و در پایان جمعی از خادمان قرآن کریم از جمله حاج نورالله کریمی، حاج محمد اسلامی، حاجیه خانم شریفی و حاج حبیب عسگری به همراه گروهی از خواهران حافظ قرآن کریم این روستای قرآنی، جوایز و لوح تقدیر خود را از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و آیت الله امامی کاشانی دریافت کردند.
در این مراسم آیتالله امامی کاشانی طی سخنانی ضمن تبریک به دستاندرکاران این دهکده قرآنی به خاطر اهتمام و توجه ویژه به قرآن کریم و فراهم ساختن موجبات اقبال فرزندان کشور به سوی حفظ کلامالله مجید، افزود: حافظان قرآن کریم بویژه خواهرانی که در این راه گام نهادهاند، باید به آیه کریمه 98 از سوره مبارکه نحل توجه کنند که میفرماید: «هنگامیکه قرآن میخوانید به خدا پناه ببرید از شیطان رجیم.»
وی افزود: در قرآن کریم، شیطان و پناهبردن از شر او به خداوند متعال، در جاهای متعددی آمده، اما همة آنها مطلق است و در این آیه پیرامون قرآن خواندن این موضوع به طور ویژه مطرح شده است. مگر شیطان با ما به هنگام قرائت قرآن چه میکند. مگر جز این انجام میدهد که توجه ما را به زبان و لسان معطوف کند و از استماع و قرائت با زبان و گوش دل منع میکند؟
انسان باید در جایی قرار گیرد که خود را درک کند، خود را بشناسد، این مرحله هم یک نقطه لایتناهی است. و رسیدن به نقطه لایتناهی جز با تمسک به عالم معنا ممکن نیست.
در عالم ماده انسان با نیازهایش آنچنان محدود است که هر چه میکوشد و تلاش میکند باز هم میبیند ارضاء نمیشود. چون روحش نامحدود طلب است، در این دنیا که نمیتوان به نیازش پاسخ داد، پس در دنیای دیگر باید چارهای موجود باشد. با چشم محدود نمیتوان به افق نامحدود ازلی پروردگار چشم دوخت و نظر کرد.
همة فلاسفه شرق و غرب در این نکته متفق القولند که انسان وقتی به خود معرفت مییابد که به این نقطه مناسب دست یابد. اگر انسان باور کند که رها نشده بلکه خداوند پیامبر و قرآن را برای هدایتش فرستاده است، سعی میکند اعمال خود را براساس تعالیم این دو امانت گرانبها تنظیم کند.
امامی کاشانی در بخش دیگری از سخنانش به راهکار تأثیرگذاری انقلاب اسلامی به سراسر جهان اشاره کرد و افزود: اگر کشور ما که ام القرای اسلام است، مهد قرآن بشود، میتواند بر همه ملل ستمدیده جهان اثر بخش باشد. این کار در حد یک شعار نیست باید برای آن برنامه ریزیهای گسترده صورت گیرد.
به گفته آیت الله امامی کاشانی: این اقدام از دست دو گروه بر میآید. نخست برنامه ریزان فرهنگی کشور و دیگر اهل خیر و خادمان حقیقی قرآن که مال و وقت خود را نثار این راه میکنند.
وی سپس به مسئولین و دست اندرکاران مجامع قرآنی توصیه کرد: «مبادا قرائت و حفظی داشته باشید که از الگوهای ترسیمی اهل بیت علیهم السلام و امام امت (ره) دور باشد. مبادا از حلقومی جز ولای به اهل بیت و امامت خارج شود. چون اگر چنین شود در دام شیطانی افتادهایم که قرآن از آن یاد میکند جوانی که حافظ و قاری قرآن میشود، مانند یک قطعه جواهر خواهد درخشید. مبادا دست هائی بخواهد آنها را از ما بربایند و برای مطامع خود از آنها استفاده کنند.»
پیش از سخنان آیت الله امامی کاشانی، حجتالاسلام مهدی باقری مسئول دهکده قرآنی سار طی سخنانی به بیان اهداف تشکیل، برنامهها و عملکرد این مرکز پرداخت و تصریح کرد: «خدا را شاکریم که با امدادهای غیبی و تلاشهای عزیزانمان توانستهایم دهکده قرآنی را همچنان استوار و پابرجا نگه داریم و زمینه تبدیل آن به اسوهای برای همه کشور را هموار کنیم».
حجت الاسلام مهدی باقری، مسوول دهکده قرآن، در رابطه با فعالیتهای کانون فرهنگ و اندیشه اسلامی روستای سار، در گفت و گو با خبرنگار گلستان قرآن اظهار داشت: کانون فرهنگ و اندیشة اسلامی فعالیتهای منسجم و جدی قرآنی خود را از سال 1376 آغاز کرده و به یاری خداوند متعال توانسته موفقیتهای کم نظیری در سطح روستاهای کشور به دست آورد. تا جایی که هم اکنون هشتاد درصد بانوان و دوشیزگان جوان و نوجوان روستا حافظ قرآن کریم (از یک جزء تا 20 جزء همراه با مفاهیم) هستند و همین امر باعث شده روستای سار به عنوان دهکدة قرآنی کشور نامیده شود.
در رابطه با اهداف باید گفت که چون در شیوههای آموزش قرآن و تبلیغ برای کتاب آسمانی ناهمگونی هایی وجود دارد که به جای جلب بیشتر جوانان و نوجوانان، حالت دفع پیدا کرده است. طرحهای ابتکاری مورد توجه قرار گرفت و طرحها در چند محور پیگیری شد که خلاصه آنها عبارت است از:
1 ـ برگزاری مسابقات قرآنی در داخل روستای سار، تحت عنوان «حافظان نور» که در تابستان امسال هشتمین دورة آن برگزار شد. این مسابقة دو فصلی با هزینهای بالغ بر پنجاه میلیون ریال برای همة سنین برگزار میشود و جوایز بسیار ارزندهای، از سفرهای زیارتی گرفته تا وجه نقد به برگزیدگان آن اهداء میشود.
2 ـ برگزاری مسابقة بزرگ شکوفههای قرآنی ویژة کودکان و نوجوانان که جایزة آن برای گروه سنی تا سوم ابتدائی، جهت حفظ هر جزء قرآن، یک دستگاه دوچرخه بوده است.
شاید بازی با دوچرخه، در ذهن کسانی که قرآن مجید را محدود به برخی مسایل کردهاند چندان مأنوس نباشد. اما همین کار، گروه زیادی را جلب کرده و این، نه به آن معنا است که نوجوانان برای کسب جایزه به این وادی آمدهاند بلکه نشانه آن است که دریافتهاند. متولیان امور قرآنی با زبان خودشان ، یعنی تفریح و شادی با آنها سخن میگویند.
3 ـ برگزاری مسابقة بزرگ صراط نور که نخستین دورة آن در شهریور ماه امسال در بین روستاهای کاشان برگزار شد.
4 ـ برپایی جشنوارة قرآنی کودک و نوجوان در رشتههای حفظ، قرائت و مفاهیم قرآن، شعر و نقاشی، با جوایز بسیار ارزنده.
5 ـ نهضت نهج البلاغه که جهت گسترش اندیشة تابناک امام علی (ع) برگزار شد و طی آن سه دوره مسابقه با عناوین سیری در نهج البلاغه، اندیشههای سبز، و زمزمه های آفتاب برگزار شد.
6 ـ اجرای طرح هر روز با قرآن که پس از نماز ظهر و عصر در مسجد جامع روستا به اجراء درمیآید و طی آن ترتیل یک صفحه از قرآن، همخوانی دو آیه، تفسیر یک آیه، و خداشناسی توسط یکی از پزشکان قرآن پژوه روستا، همراه با شرح دستگاههای مختلف بدن انسان، اجرا میشود.
7 ـ برگزاری نمایشهای عروسکی با هدف انتقال مفاهیم قرآنی به کودکان و خردسالان.
8 ـ برگزاری جشنهای قرآنی ویژه خردسالان و نوجوانان.
9 ـ ایجاد صندوق قرض الحسنه جهت پرداخت تسهیلات مالی به جامعة قرآنی.
10 ـ معرفی و تقدیر از پدران و مادران نمونة قرآنی که تمامی فرزندان آنها حافظ قرآن کریم میباشند.
11 ـ تأسیس بانک نرمافزارهای قرآنی و معارف دینی ـ نوارخانة قرآنی و کتابخانه.
همچنین مجتمع دهکدة قرآن کریم توسط خیرین روستا با زیربنای 600 متر مربع در سه طبقه با هزینهای بالغ بر هفتاد میلیون تومان احداث شده است.
به اعتقاد ما، قرآن باید با زبانی نو به نسل جوان آموزش داده شود. در حال حاضر در کنار کلاسهای قرآنی پیست اسکیت، تنیس و تنیس روی میز دایر شده، تا کسی نتواند بگوید همنشینی با قرآن به معنی ترک تفریح است.
بخش دیگری از کار، به خواهران و رفع محدودیتهای بیهوده از آنان اختصاص دارد که از طریق ایجاد برنامههای فرهنگی در کنار طرحهای قرآنی صورت میگیرد.
روستای سار با همت والای مردمانش به صورت الگویی برای همه شهرها درآمده و دیگر پدیدة تقلید روستا از شهرها در مورد آن مصداق ندارد و امیدوارم در ساختار حکومت و نهادهای فرهنگ دینی، مراکزی بوجود بیاید که بتوانند مباحث قرآنی را به طور جدی پیگیری کنند. ما انتظار کمک مالی از مسئولینی را نداریم، اما عنصر تشویق موضوع بسیار مهمی است که میتواند موجب دلگرمی باشد.
گفت و گو با چند تن از خواهران قرآنی دهکده سار
کلید گنج قرآن با تفکر است
خبرنگار گلستان قرآن که با چند تن از بانوان و دوشیزگان عضو کانون فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت و گو داشته، متذکر شده است:
مریم عسگری حافظ پانزده جزء قرآن کریم که یکی از اعضای فرهنگ و اندیشة اسلامی و جزو ساکنان اولین دهکده قرآنی است، در مورد چگونگی ورودش به عرصة حفظ قرآن کریم گفت: «کارم را ابتدا از درک مفاهیم و تفاسیر آغاز کردم با تشویق نیکوکاران روستا از طریق برگزاری مسابقات قرآنی، موفق به ادامه دادن این راه شدم. از ابتدای کار در کلاسهای قرآنی شرکت و از نوارهای استاد پرهیزگار استفاده کردهام. »
او که حفظ قرآن را از سن بیست و یک سالگی آغاز کرده با رد این نظر که حفظ قرآن محدود به سنین کودکی است افزود: «در هر سن و هر زمانی میتوان به حفظ قرآن کریم اقدام کرد. حتی امور زندگی روزمره را هم میتوان به گونهای تنظیم کرد که بشود به طور مرتب قرآن خواند»
نقش تشویق در فراگیری جوانان
فاطمه چاوشی دبیر دینی و قرآن آموزش و پرورش و مدرس قرآن در کانون فرهنگی روح الله (ره) نیز، به عنوان یکی دیگر از اعضای قرآنی این مرکز، در مورد فعالیتهای این کانون که وابسته به دهکدة قرآنی سار است، به خبرنگار ما گفت:
از ابتدای تأسیس مرکز، مسئولان اهتمام ویژهای به حفظ قرآن مبذول داشتند و با همت خیرین و لطف بیشائبة خداوند کارهای ما گسترش پیدا کرد وی در مورد منابع تدریس قرآن کریم در این مرکز یادآور شد:
از سوی طرح هجرت حوزة علمیة قم، کتابهائی در اختیار مدرسین قرار میگیرد. که همراه با تجربیات مدرسان برای آموزش به قرآن دوستان استفاده میشود.
راضیه عسگری حافظ 6 جزء قرآن کریم که با خبرنگار ما سخن گفت، استفاده از نوارهای حفظ، تشویق خانواده و شرکت در کلاس را عامل موفقیت خود ذکر کرد و افزود: اخیراً به حفظ مفاهیم هم روی آوردهام و این موضوع عبرتآمیزی قرآن را بیشتر برایم نمودار میسازد و عسگری نقش بانیان خیر را در تشویق جوانان و نوجوانان بسیار تأثیرگذار قلمداد کرد.
لیلا درستکار حافظ بیست جزء از قرآن کریم که بیست و سه سال سن دارد نیز، به نقاشی مربی در حفظ قرآن اشاره کرد و متذکر شد: خواندن قرآن ذهن را برای سایر فعالیتهای کاری آماده میکند.
مریم میرزانبی خانی حافظ 14 جزء قرآن کریم، از قرآن به عنوان گنجی یاد کرد که کلیدش تفکر و قرأئت آن است و زینت درستکار حافظ 17 جزء قرآن کریم تأکید به جوانان توصیه کرد حتی الامکان قرآن را همراه با معنی و تفسیر آن فراگیرند.
تجلی قرآن در هنرهای سنتی
تابلوهای نگارگری: در حال حاضر نگارگری اسلامی یکی از اصیلترین گونههای هنر ایرانی است که جان مایه قرآنی دارد. به گونهای که قصص قرآنی تاثیری شگرف بر این هنر گذاشته است. در این بخش آثاری از آقامیری به نمایش درآمد و در معرض دید قرار گرفت.
سفال و کاشی: سفال به عنوان یکی از ظریفترین فرآوردههای صنعتگری ایران شناخته میشود که گروهی از هنرمندان با کتیبه نگارگری و خوشنویسی آیات قرآنی با خطوط ثلث، کوفی تزئینی و نسخ بر روی این آثار، اقدام کردهاند که نمونههایی از هنر آنان در معرض دید علاقمندان قرار گرفت.
نازک کاری و معرق روی چوب: هنرمندان این رشته با ابتکار در منبت کاری آیات قرآن، و اجرای نقوش زیبا مرتبه و اعتبار صنعت چوب را در هنرهای ظریفه ایرانی بالا بردهاند. نمونههایی از این دست آثار که توسط استاد صوتی به انجام رسیده بود در نمایشگاه لبنان به نمایش درآمد.
هنرهای صناعی: کوفی نویسی و نقاشی خط بر روی چوب، فلز، چرم، قلمدان و... از جمله آثاری است که برپایه ارادت هنرمندان در جهت و کتابت آیات قرآنی شکل گرفته است. در این بخش، مجموعه آثار دکتر محمد مهدی هراتی، به نمایش گذاشته شد. لازم به ذکر است که حضور این استاد هنرمند در نمایشگاه، به عنوان خادم قرآن کریم فرصتی مغتنم برای ارایه توضیحات پیرامون بخش هنری نمایشگاه فراهم آورده بود. به طوری که یکی از بازدیدکنندگان نمایشگاه، در مورد حضور وی در نمایشگاه گفت: حضور کارشناسان و هنرمندان خبره و کاردان در چنین نمایشگاهی باعث آشنایی هرچه بیشتر علاقهمندان با هنرهای اسلامی و قرآنی بوده و علاوه بر این، حضور استادان برای ارایه توضیح پیرامون آثار هنری و قرآنی باعث میشود بازدیدکنندگان از نظر فنی و علمی نیز در جریان آفرینش آثار هنری قرار بگیرند.
تجلید صحافی قرآن: جلدسازی و صحافی انواع جلدهای چرمی، سوخته، معرق، طلاکوب، از جمله هنرهایی است که به یمن آن انواع جلدهای قرآن با نمایی بسیار زیبا ساخته شده است تا اوراق مصاحف را از گزند روزگار در امان میدارد. در این مجموعه تعدادی از مجلدهای دست ساخته به وسیله ضربی، سوخت و معرق و... که توسط استاد مهدی عتیقی به انجام رسیده بود در معرض دید بازدیدکنندگان لبنانی قرار گرفت و علاوه بر این دو جلد قرآن کریم اثر استاد نیریزی در این بخش چشم بازدیدکنندگان را به سوی خود میکشاند.
یکی از کارشناسان اعزامی از ایران به این نمایشگاه، درباره استقبال بازدیدکنندگان آن و همچنین افزایش استقبال نسبت به سال گذشته گفت: با توجه به اینکه سال گذشته زمینه آشنایی مردم لبنان و علاقهمندان به هنرهای قرآنی هموار شده بود، بااستفاده از تجربیات سال پیش توانستیم یکی از جذابترین نمایشگاههای قرآنی را برگزار کنیم و در مجموع، همه عوامل باعث شد دو نمایشگاه با استقبال پرشور و غیر قابل وصف روبرو شود. نکتهای که در این جا باید مد نظر قرار گیرد، این است که اغلب بازدیدکنندگان افرادی روشنفکر و دارای تحصیلات بالا بودند.
تذهیب
تذهیب نگاران شهرهای مختلف ایران صفحات و حاشیه تصاویر خود را با استفاده از این هنر آرایش میدهند و در تزیین قطعات خوشنویسی نیز از این هنر بهره گرفته میشود. نمونه آثار استادان محمد طریقتی، هادی آقامیری، سلیمان سعیدآبادی، میترا معنوی راد و ناصر نوروزی منش از جمله آثاری بود که در لبنان نمایش داده شد.
خوشنویسی و تذهیب
بسیاری از هنرمندان خوشنویسی دست به آیه نگاریهای زیبایی زده و از جمله آیه شریفه بسم الله الرحمن الرحیم و سوره فاتحه الکتاب را به کرات نوشتهاند که گزیدهای از قطعات نگاشته شده از استادان و هنرمندان مبرز خوشنویسی دوره حاضر که بسیاری از آنها پس از کسب رتبه استادی و تجربیات بسیاری در کتابت آثار خوشنویسی قطعات حاصل کردهاند، به نمایش گذاشته شد و آثار استادان خوشنویسی با موضوع گفتگو در قرآن نیز به نمایش درآمد که در این میان تعداد 40 اثر از استادانی چون غلامحسین امیرخانی، سید محمد احصایی، عبدالصمد حاج صمدی، عباس اخوین، صداقت جباری، محمد حیدری، امیر احمد فلسفی و.... به نمایش درآمد.
قرآن در آینه هنر
کتابهای هنری قرآنی: مجموعهای از کتابهایی که به زیباسازی آیه نگاریهای قرآن پرداخته، دربردارنده این بخش است، برگی چند از قرآن مجید حکیم خوشنویسان کلک قدسی، القصب المعطر منتخبات من الاعمال الفنیه التی عرضت فی المهرجان الاول للخط فی العالم الاسلامی، هنر آیهنگاری قرآن کریم، رحل گزیدهای از نسخ خطی قرآن کریم تجلی هنر در کتابت بسم الله، قرآن محلی، صحیفه مبین.
مصاحف ایرانی
نمایش نفیسترین قرآنهای چاپ شده در ایران، خوشنویسی و کتابت آیات قرآن والاترین هنر اسلامی است که رابطهای مستقیم با طهارت روح و انضباط ذهن و توانایی دست کاتبان هنرمند دارد. مسیر تاریخی این کتابت موجب پیدایش و تکوین هنری شیوههای مختلف و پیدایش انواع خطوط تازه شده است.
در این مجموعه تعدادی از قرآنهای نفیس که هر یک دارای ویژگیهای منحصر به فرد است، به نمایش گذاشته شده و قرآنهایی به خط نستعلیق، اثر خوشنویسان ایرانی عرضه شده بود که اهم آنها عبارت است از: قرآن به خط استاد سیف الله یزدانی اولین کاتب قرآن کریم به خط نستعلیق پس از انقلاب، که طی مدت پنج سال تحریر شده است.
قرآن دیگر این مجموعه به خط نستعلیق مرحوم استاد سید حسین میرخانی از پیشکسوتان خوشنویسی در عصر جدید و استاد بسیاری از استادان نامدار امروز ایران است که نخستین بار در سال 1323 به چاپ رسیده است.
علاوه بر اینها اثر فریبا مقصودی، هنرمند کرمانشاهی و تنها کاتب نستعلیق نویس زن ایرانی است به اضافه جدیدترین کوشش در زمینه نستعلیقنویس قرآن کریم که توسط استاد حمید فدایی منش به انجام رسیده است.
ارایه قرآنهای به خط نسخ بخشی دیگر از این نفایس است که از استادانی همچون مرحوم حبیبالله فضایلی، از بزرگترین استادان مسلم خط نسخ و هنرمندان قرآننویس ایران است که کتابت دهها جلد قرآن را به وی نسبت دادهاند که بعضی از قرآنهای خطی در موزه کاخ گلستان، کتابخانه چستربیتی ایرلند، موزه ملی ایران و... محفوظ است.
از دیگر قرآنهای نوشته شده به خط نسخ میتوان به دو قرآن کتابت شده توسط استاد محمدرضا قنبری از استادان ثلث نویس اشاره کرد.
اثر استاد میرزا احمد نیریزی از بزرگان و نامداران خط نسخ در قرن دوازدهم هجری نیز که واضع شیوه مخصوصی در خط نسخ بود و هنوز سرمشق نسخ نویسان ایران است، در نمایشگاههای قرآنی لبنان به نمایش درآمد.
از دیگر آثار ارایه شده، دست نوشتههای استادان خوشنویس معاصر است، که قرآن را به خط نسخ کتابت کردهاند از جمله احمد نجفی زنجانی، عبدالرحیم افشار زنجانی، محمدخالقی زنجانی، عباس مصباحزاده.
استقبال فراوان اندیشمندان لبنان روبرو شدآثار قرآنی هنرمندان ایران
کشور لبنان از تنوع ساختار سیاسی، فرهنگی، جمعیتی و مذهبی خاصی برخوردار است. آن کشور از نظر عامل انسانی کشوری نامتجانس و متشکل از طوایف و فرقههای بسیار متنوع و گوناگون است. هر کدام از گروهها و فرقهها در جستجوی منافع و مسایل مورد علاقه خود هستند. تمایلات غرب گرایانه شدید در میان جامعه مسیحی و گرایشهای عربی و اسلامی در بین جامعه مسلمانان چهرهای متمایز و خاص از این کشور ارایه کرده که در این میان مسلمانان و شیعیان لبنان نقشی قابل اعتنا در روند جاری آن کشور ایفا میکند. کشور لبنان به لحاظ فرهنگی نیز دارای موقعیتی مهم در جهان عرب و کشورهای اسلامی است. این موقعیت زاییده فضای آزادی است که از رهگذر رقابت و همزیستی مسالمتآمیز بین طوایف مختلف در آن کشور بوجود آمده، به محل مناسبی برای بروز جریانهای فکری رسانههای گروهی، مطبوعات و موسسات انتشاراتی تبدیل شده است.
موقعیت ویژه لبنان همواره مورد توجه مسئولان و دولتمردان ایران بوده و همیشه سعی داشتهاند روابط خود را با کشور لبنان در زمینههای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترش دهند. از این رو اجرای برنامههای فرهنگی در آن کشور از اهداف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که یکی از این برنامهها را برگزاری هفتههای فرهنگی، جشنوارههای فرهنگی هنری، سمینارهای علمی فرهنگی و... تشکیل میدهد و در میان برنامههای فرهنگی برگزاری نمایشگاههای قرآن کریم و فعالیتهای قرآنی نقشی مهم و بسزا دارد. با توجه به تغییرات عمدهای که در ساختار منطقهای لبنان با آزادسازی جنوب آن از اشغال صهیونیستها رخ داده، اولین گام فرهنگی و قرآنی از سوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جنوب این کشور در شهر صیدا برداشته شد و در همین راستا، دومین نمایشگاه قرآن کریم با برنامههای مختلف در آن شهر افتتاح شد.
نمایشگاه مورد اشاره با همکاری سفارت و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان، از تاریخ 18 تا 21 بهمن ماه در شهر صیدا و پس از آن از 23 تا 26 بهمن ماه در شهر طرابلس، در محل مقرالرابطهالثقافیه برگزار شد.
برزین ضرغامی مدیر برگزاری نمایشگاهها در مورد اهداف برگزاری آنها به خبرنگار ما گفت: اجرای برنامههای فرهنگی متقابل با عنایت به قراردادهای فرهنگی بین دو کشور، آشنایی مسلمانان و علاقمندان به قرآن کریم با دستاوردهای قرآنی در کشور جمهوری اسلامی ایران، تبیین و نشر افکار و اندیشههای قرآنی قرآنپژوهان ایران در آن کشور، ایجاد ارتباط بیشتر بین هنرمندان ایران و هنرمندان قرآنی کشور لبنان، آشنایی دست اندرکاران و متولیان فعالیتهای قرآنی و نمایشگاه قرآن ایران با فعالیتهای قرآنی کشور لبنان و ایجاد بستر مناسب و زمینههای مفید برای عرضه محصولات قرآنی ایران در آن کشور، از جمله اهداف برگزاری نمایشگاههای قرآن کریم در لبنان و سوریه بوده است.
این نمایشگاهها که مجموعاً به مدت هشت روز در دو شهر لبنان برپا بود، با چندین بخش مختلف چون بخش مصاحف ایرانی، کتابهای هنری، خوشنویسی و تذهیب، تابلوهای نگارگری، سفال و کاشی، هنرهای صناعی تجلید و صحافی قرآن، و نرمافزارهای قرآنی برای بازدید و عرضه به عموم علاقهمندان دایر شده بود و بخشهای مختلف این نمایشگاه عبارت بود از: